Cała prawda o budownictwie szkieletowym drewnianym w Polsce.

Chcesz budować dom – musisz to przeczytać!

 

Subiektywne i obiektywne porównanie: lekki szkielet kanadyjski vs prefabrykat – ciężki szkielet niemiecki.

W części pierwszej powiedzieliśmy o historii budownictwa drewnianego na świecie – jego rozwoju i stopniowego udoskonalania. Przedstawiliśmy również polską perspektywę tego tematu oraz statystyki budownictwa jednorodzinnego w Polsce z podziałem na poszczególne technologie budowy domów. Pierwsza część artykułu dostępna jest TUTAJ.

W części drugiej dokonaliśmy już pierwszego porównania obu technologii szkieletowych w kwestii ceny i jakości. Następnie w tym kontekście również porównaliśmy budowę domu w systemie gospodarczym i zleconym – z generalnym wykonawcą. Na koniec tej części przedstawiliśmy statystykę budownictwa drewnianego w Polsce. Druga część artykułu dostępna jest TUTAJ.

W części trzeciej, którą czytacie obecnie przedstawimy faktyczne porównanie technologii lekkiej kanadyjskiej oraz ciężkiej prefabrykowanej niemieckiej w różnych aspektach. Następnie przedstawimy doświadczenia własne autora na temat mieszkania w domach wybudowanych w technologii lekkiej i ciężkiej. Później pokażemy podobieństwa w obu technologiach oraz różnice pomiędzy  nimi z uwzględnieniem różnych aspektów jak: konstrukcja budynku, trwałość i gwarancja oraz sposób budowy.  Na koniec porównamy również budowanie fundamentów w obu technologiach oraz podsumujemy w punktach różnice pomiędzy technologiami.

 

1.    TECHNOLOGIA LEKKA KANADYJSKA CZY CIĘŻKA NIEMIECKA?

W Polsce jeszcze mało kto rozróżnia technologię lekką kanadyjską od skandynawskiej i od prefabrykowanej – ciężkiej niemieckiej. Inwestorzy – moi Klienci przy pierwszej rozmowie, zazwyczaj nie wiedzą na czym polegają różnice i dlatego uważają, że jest to wszystko jedno – „kanadyjczyk to kanadyjczyk i kropka” – jak kiedyś usłyszałem. (piszemy kanadyjczyk małą literą, ponieważ w tym znaczeniu nie jest to mieszkaniec KanadyJ, ale potoczna nazwa technologii z lekkiego szkieletu drewnianego).

Z uwagi na fakt, że Polak (ale też Polka) zazwyczaj lubi wszystko co niemieckie (i to nie jest ironia, ale fakt), bo to synonim doskonałej jakości (choćby samochody) to w tym artykule skupimy się również na technologii ciężkiej niemieckiej. O technologii skandynawskiej nie będziemy pisać, ponieważ jest ona charakterystyczna dla krajów Europy północnej  – nie jest zbyt popularna w Polsce a jest podobna do ciężkiej niemieckiej, tyle że Niemcy, jak to mają w zwyczaju, ją udoskonalili.

Jak mówiliśmy wcześniej Polacy dążą do budowania jak najniższym kosztem. Wykazaliśmy, że takie myślenie może spowodować duże kłopoty. Bo ten najniższy koszt może się okazać jednak dużo wyższy nie tylko w budowie ale i później w eksploatacji.

Dom wybudowany „po taniości” ze słabą termoizolacją i z najtańszych materiałów może skończyć się sporymi wydatkami na koszty ogrzewania. Jak to się ma do wyboru technologii drewnianej?

Przy obecnym wzroście cen robocizny za budowanie domów metodą murowaną, technologia kanadyjska uchodzi obecnie za najtańszą metodę budowania. Tak więc decydują się na nią Inwestorzy o mniej zasobnym portfelu, którzy jednocześnie chcą wybudować dom w miarę szybko z zachowaniem w standardzie wyższego poziomu energooszczędności. Pomimo znacznego poprawienia umiejętności budowania w tej technologii oraz polepszenia jakości materiałów nie cieszy się ona wśród Polaków specjalnym poważaniem. Nadal uchodzi za technologię dużo mniej stabilną i trwałą oraz bardzo akustyczną. Czy tak jest w rzeczywistości?

Zanim odpowiemy na to pytanie, to przy okazji zaznaczmy od razu, że są w Polsce firmy budujące w  technologii kanadyjskiej, które robią to na tyle dobrze, że praktycznie eliminują wady wynikające z samej technologii. Ale wtedy pozostaje kwestia ceny. Wtedy domy budowane w ten sposób nie są wcale tanie, a często ich cena jest porównywalna lub nawet przekracza budowanie domu w technologii tradycyjnej oraz ciężkiej niemieckiej.

Jak się jednak przekonamy technologia kanadyjska i technologia prefabrykowanego ciężkiego szkieletu niemieckiego różnią się zasadniczo jeśli chodzi o konstrukcję budynku, trwałość, sposób budowy, energooszczędność czy długość gwarancji.  Wszystkie te cechy w porównaniu dwóch technologii przemawiają zdecydowanie za ciężkim szkieletem niemieckim. A cena?

Cena za szkielet niemiecki jest nieznacznie wyższa bo  zaledwie o 10-15%. Za tę niewielką różnicę uzyskujemy zupełnie inną jakość, która podkreślmy to jeszcze raz – nie musi wynikać bynajmniej z gorszej jakości wykonania ale wprost z technologii.

Powiecie, że to subiektywna ocena? Może i tak, ale nie do końca. Zanim przejdziemy do suchych faktów opowiem Wam o własnych doświadczeniach z przebywania (mieszkania) w domach w technologii lekkiej kanadyjskiej i w domu w technologii ciężkiej niemieckiej.

2.    PORÓWNANIE TECHNOLOGII – DOŚWIADCZENIA WŁASNE

Wszystkie trzy pobyty miały miejsce w zimie. W pensjonacie zbudowanym w technologii kanadyjskiej czułem od początku pobytu dyskomfort akustyczny, gdzie absolutnie wszystko z sąsiednich pokoi było słychać. Rozmowy, telewizor, chodzenie po podłodze, szuranie mebli i jeszcze inne odgłosy, o których nie wypada mi tutaj pisać:). To były wakacje. Możecie sobie wyobrazić jak kiepsko się wypoczywa w takim głośnym i nieznośnym otoczeniu.

Po drugie miałem okazję być w domku z użytkowym poddaszem zbudowanym w technologii kanadyjskiej. I znów doświadczyłem tego samego – ogromna akustyka. Na szczęście byliśmy tam sami, więc to nam aż tak bardzo nie przeszkadzało. Jeśli są w takim domku inni domownicy, z których jedni chcą spać,  a drudzy oglądać telewizję lub słuchać muzyki – to może to być trudne do zniesienia. O hałasie napisaliśmy artykuł, który można przeczytać: TUTAJ

Zdjęcie: freepik.com

Ponadto ten akurat domek był ogrzewany kominkiem z dystrybucją gorącego powietrza. Kominek rozpalony wieczorem koło 20.00, około godziny 2.00 w nocy spowodował w zimie nagrzanie sypialni na poddaszu do ponad 30 stopni Celsjusza. Mieliśmy wrażenie że się udusimy. Trzeba było na oścież otwierać okna w zimie i wpuszczać lodowate powietrze o temperaturze minus 10 stopni. Około 4.00 nad ranem kominek wygasł całkowicie co natychmiast obniżyło temperaturę w domku poniżej 20 stopni, co nie było nad ranem zbyt komfortowe. To było jak temperaturowy roller coster.

Pobyt w domu zbudowanym w technologii ciężkiej niemieckiej zaskoczył mnie pod względem wyciszenia od zewnątrz (brak hałasu z ruchliwej drogi), a także pomiędzy pomieszczeniami oraz pomiędzy parterem i piętrem. Testowałem ten dom pod tym względem. Prosiłem o puszczanie muzyki, telewizora, głośne rozmowy, przesuwanie mebli w innych pomieszczeniach zarówno na tej samej kondygnacji jak i na różnych kondygnacjach będąc raz na parterze, raz na poddaszu. Było cicho. Oczywiście coś tam było słychać, ale było to akceptowalne i pozwalało spokojnie zasnąć innej osobie na poddaszu nawet przy głośno włączonym telewizorze w salonie.

Druga sprawa – komfort cieplny. Ogrzewanie podłogowe w całym domu, które można regulować w każdym pokoju oddzielnie. Temperatura była w sam raz, nie za ciepło, nie za zimno. W sypialni można było ustawić temperaturę niższą niż w salonie, przez co było rześko i miało się wrażenie że jest czym oddychać, ale też nie jest za zimno.

Rozprowadzenie ogrzewania podłogowego w domu prefabrykowanym, zdjęcie: autor

Dobre i uznane na rynku firmy budujące w technologii lekkiej kanadyjskiej mają ceny porównywalne do firm, które budują w oparciu o prefabrykaty. Więc, biorąc pod uwagę różnice w poszczególnych elementach technologii i porównywalną cenę to moim zdaniem warto budować coś co z założenia jest lepszym rozwiązaniem, bo gwarantuje to sama technologia. Żeby nie mówić, że pomiędzy tymi technologiami są jedynie różnice, zobaczmy najpierw jakie są podobieństwa.

3.    PODOBIEŃSTWA W OBU TECHNOLOGIACH

Technologia kanadyjska jak i ciężkiego szkieletu niemieckiego jest oparta na budowaniu w szkielecie drewnianym a używa do tego drewna konstrukcyjnego. W obu technologiach wykorzystuje się podobne izolatory do uzyskania ocieplenia budynku i obie uchodzą za energooszczędne w standardzie co przekłada się na relatywnie niskie koszty eksploatacji. Stosunkowo niski ciężar umożliwia budowanie domów na gruntach o słabej nośności oraz na szkodach górniczych. Krótki czas realizacji oraz brak potrzeby sezonowania budowanego domu sprawia, że można w nim zamieszkać praktycznie po 3-4 miesiącach od rozpoczęcia budowy. I właściwie na tym podobieństwa się kończą. Przejdźmy teraz do opisu różnic, które wynikają z obu technologii ponieważ jest ich znacznie więcej.

4.    RÓŻNICE W TECHNOLOGIACH

4.1KONSTRUKCJA BUDYNKU

W technologii szkieletu kanadyjskiego wykorzystuje się bardziej deski o grubości 38mm (1 i ½ cala) niż belki o grubości 60mm – jak to ma miejsce w ciężkim szkielecie. Podobnie z szerokością zastosowanego drewna – w kanadyjskiej dominuje 120 i 140 mm, a w niemieckiej 140, 160, 180 i 200 mm. Sam Pan Wojciech Nitka  – Prezes Stowarzyszenia Domów Drewnianych zrzeszających głównie wykonawców domów kanadyjskich określa tę technologię mianem budowania „domu z patyków”. Jak dla mnie to jest określenie raczej negatywne, ale może ja czegoś nie rozumiem. Zastosowanie w technologii kanadyjskiej dużo cieńszych przekrojów drewna sprawia, że ta technologia jest nazywana lekką.

Mówiąc o konstrukcji budynku nie sposób nie powiedzieć o rodzaju wykorzystywanego drewna konstrukcyjnego. Przyjmuje się, że w obu technologiach powinno to być drewno konstrukcyjne klasy C24. Widziałem już przypadki stosowania zwykłego drewna tartacznego, które na pewno nie było suszone komorowo. Mam wątpliwości czy było one w ogóle sezonowane wystarczająco długo, ponieważ było bardzo mokre. Takie drewno zastosowane przy budowie domu to wielkie ryzyko, ponieważ drewno schnąc w już w konstrukcji może powodować jego odkształcenia, a w konsekwencji pękanie ścian, rozszczelnienie warstw izolacji i powstanie licznych mostków termicznych oraz pojawienia się wilgoci z zewnątrz. To już pierwszy krok do pleśni i wręcz braku możliwości dalszego zamieszkiwania.

 

W technologii ciężkiej niemieckiej stosuje się specjalistyczne drewno konstrukcyjne KVH, które jest nie tylko suszone komorowo w specjalnych piecach ale łączone na tzw. mikrowczepy. Jest ono też obrabiane fizycznie czyli strugane na gładko z każdej strony oraz fazowane na rantach.   Takie drewno jest trudno palne, ponieważ ewentualny ogień ślizga się po jego krawędziach nie znajdując punktu zaczepienia. Ogień w domu jednorodzinnym najczęściej pojawia się od wewnątrz. Podwójny system usztywnienia ściany tj. płyta GK oraz płyta poszycia np. OSB mają łączenie aż 60 REI czyli 60 minut odporności ogniowej zanim ogień wniknie do ściany. W przypadku domów kanadyjskich nie ma aż takiej odporności ponieważ po pierwsze na wewnętrznym poszyciu nie występuje płyta konstrukcyjna np. OSB, ale sama GK. Ponadto drewno nie jest szlifowane i fazowane na rantach przez co posiada wystające drzazgi, o które ogień może się zaczepić.

Drewno tartaczne nie suszone komorowo vs drewno KVH suszone komorowo, szlifowane z 4 stron i fazowane na rantach, zdjęcie: autor

 

Specjalistyczne drewno konstrukcyjne KVH suszone komorowo, szlifowane z 4 stron i fazowane na rantach łączone na mikrowczepy – widoczne na zdjęciu, zdjęcie: autor

 

To niesie za sobą dalsze konsekwencje w postaci dużo słabszej nośności konstrukcji i braku możliwości stosowania np. wylewek na poddaszu czy piętrze oraz ciężkich pokryć dachowych typu dachówka cementowa lub ceramiczna.

Brak zastosowania wylewek na stropie w domu z użytkowym poddaszem lub piętrowym przekłada się w znaczącym stopniu na dużą akustykę budynku, ponieważ poza brakiem  wylewki jest też brak styropianu pod nią. Takie rozwiązanie ze względu na dużą nośność konstrukcji może być swobodnie stosowane w domach prefabrykowanych co powoduje że grubość stropu składa się z wielu warstw o różnej gęstości a jego grubość może przekraczać 40 cm. Te dwie dodatkowe warstwy, tj. wylewka – 5-8 cm i styropian 5-8 cm oraz wełna mineralna i przestrzeń powietrzna + płyty OSB i  GK zdecydowanie lepiej wycisza dwie kondygnacje od siebie powodując, że dźwięki są wchłaniane przez poszczególne warstwy i ulegają rozproszeniu.

Większe możliwości zastosowania dachówki cementowej lub ceramicznej w domach prefabrykowanych również dużo lepiej wycisza poddasze od warunków zewnętrznych i nie powoduje nadmiernego wzrostu temperatury na poddaszu. W domach gdzie konieczne będzie zastosowanie blachodachówki – jak w szkielecie lekkim, akustyka od padającego deszczu oraz nagrzewanie się poddasza od blachy mogą być bardzo uciążliwe.

W technologii kanadyjskiej zazwyczaj nie stosuje się podwójnego poszycia z płyt OSB, jak to ma miejsce w technologii ciężkiej niemieckiej. W lekkim szkielecie wykorzystuje się tylko jedną płytę OSB – od zewnątrz. To zdecydowanie zmniejsza stabilność budynku i powoduje że taki dom jest znacznie bardziej podatny na odkształcenia, co może powodować powstawanie w przyszłości mostków termicznych.

Lekkość konstrukcji kanadyjskiej może mieć znaczenie również przy dużych wichurach, które mogą powodować naruszenie konstrukcji budynku i dachu, który jest zresztą pokryty lekką dachówką z blachy lub równie lekkim gontem bitumicznym.

4.2 TRWAŁOŚĆ i GWARANCJA

Ponadto dużo lżejsza konstrukcja w knandyjczykach powoduje, że budynek jest znacznie mniej trwały, a jego żywotność określa się na 20-30 lat. Zresztą potwierdza to długość udzielanej na taki dom gwarancji 3-10 lat. Domy budowane w oparciu o prefabrykaty mają trwałość liczoną wg polskiej normy dla domów murowanych wynoszącą 100 lat. Gwarancja jaką udzielają wykonawcy na takie budynki to 30-50 lat.

4.3SPOSÓB BUDOWY

Na trwałość budynku znaczny wpływ ma również sposób budowy. Budynki w szkielecie kanadyjskim są budowane bezpośrednio na terenie budowy. Ze względu na ich lekką konstrukcję nie wymagają wykorzystania ciężkiego sprzętu typu dźwig do montażu budynku. To z jednej strony jest zaleta – bo jest taniej, a z drugiej wada, ponieważ cały budynek montuje się deska po desce nieraz cały miesiąc na placu budowy pod gołym niebem z ciągłym ryzykiem niekorzystnych warunków atmosferycznych w tym opadów deszczu, śniegu czy huraganów itp. Takie warunki mogą spowodować zawilgocenie całej konstrukcji nawet wypełnionej już wełną mineralną czy też jej zniszczenie przez intensywny wiatr. Budynki realizowane w ciężkim szkielecie niemieckim są produkowane niezależnie od warunków atmosferycznych w specjalnie do tego przystosowanej, zamkniętej i często ogrzewanej w zimie hali produkcyjnej. System prefabrykacji w zamkniętej hali produkcyjnej pozwala również należycie rozplanować proces produkcji co szczególnie ważne jest przy dużych realizacjach. Budynki prefabrykowane można swobodnie montować w zimie nawet przy temperaturze – 20 stopni Celsjusza.

 

Gotowe sprefabrykowane elementy są ładowane na samochody ciężarowe typu TIR i zawożone na plac budowy, po czym w zaledwie w kilka dni montowane w całość budynku. To ogranicza ryzyko zawilgocenia elementów np. podczas deszczu, które są na wszelki wypadek zabezpieczone od wilgoci specjalną folią.

Ponadto prefabrykacja zamknięta w trybie produkcyjnym determinuje zapewnienie niezwykłej precyzji wykonania. Osiąga się to poprzez zastosowanie ciężkich maszyn do montażu z odpowiednim dociskiem, co pozwala na właściwe zespolenie poszczególnych warstw ściany. To bezpośrednio przekłada się na wyeliminowanie praktycznie do zera ryzyka błędów podczas produkcji i  w późniejszym montażu budynku. Dokładność jest liczona co do 1 mm.

4.4FUNDAMENT A PŁYTA FUNDAMENTOWA – RÓŻNICE

Dokładności wymaga również przygotowanie płyt fundamentowej, której odchylenie w osi nie może być  większe niż 1cm. Trudno taką dokładność zachować w tradycyjnych fundamentach opartych na ławach czy bloczkach fundamentowych, które powszechnie stosuje się w technologii kanadyjskiej. Ponadto zupełnie inaczej wygląda osiadanie budynku zbudowanego na płycie fundamentowej, ponieważ tworzy ona wraz z konstrukcją ścian i dachu monolit skręcony na kilkunastocentrymetrowych stalowych kotwach. W związku z tym, że taki budynek jako monolit osiada w całości a nie fragmentami, co przekłada się praktycznie na całkowitą eliminację ryzyka pękania ścian. W domach kanadyjskich czy murowanych gdzie zastosowano tradycyjny fundament, zwłaszcza przy słabym podłożu ryzyko pękania ścian czy odkształceń budynku jest znacznie większe.

Fundament płytowy pod ciężki szkielet niemiecki, kotwy łączące fundament ze ścianami konstrukcyjnymi, zdjęcia: autor

W domach kanadyjskich cały montaż domu jest ręczny. Pracownicy zespalają poszczególne deski gwoździarkami czy wkrętarkami, w pionie, co nie zawsze gwarantuje odpowiedni docisk i właściwe zespolenie elementów domu.

 

5    PODSUMOWANIE

5.1 PREFABRYKAT CIĘŻKI NIEMIECKI

– ciężka, stabilna konstrukcja

– grube przekroje ścian (duża ilość izolatorów)

– duża izolacyjność akustyczna

– technologia niemiecka (możliwe ciężkie warunki atmosferyczne)

– zamknięty system prefabrykacji (odpowiednie warunki)

– precyzja produkcji – specjalnie dostosowana fabryka

– TERMOIZOLACJA – zapewnia oszczędność energii (niskie koszty eksploatacji)

– krótki czas realizacji

– możliwość stosowania wylewek betonowych

– prefabrykacja z dwóch stron – poszycie płytami konstrukcyjnymi MPF/OSB/ DURALINE

– brak ograniczeń odnośnie architektury (bardzo skomplikowane realizacje)

– dowolność w stosowaniu materiałów wykończeniowych (bez względu na wagę)

– brak ograniczeń odnośnie pokryć dachowych

– dowolność w urządzaniu wnętrz

– duże przekroje drewna (wyłącznie certyfikowane)

– pełne drewno konstrukcyjne KVH o grubych przekrojach belek 60 x 160  80x 240

– drewno klejone  o wilgotności 12% – 18 %

– duża odporność ogniowa

– małe ryzyko pękania ścian ze względu na płytę fundamentową i monolit jaką tworzy z domem;

5.2 TECHNOLOGIA KANADYJSKA

– cieńsza, lekka konstrukcja

– o wiele mniejsze przekroje

– DREWNO TARTACZNE – NIE KVH!

– słabsza odporność ogniowa

– większe ryzyko pękania ścian

– produkcja na miejscu budowy w warunkach otwartych

– otwarty system prefabrykacji narażony na niedogodne warunki atmosferyczne

– brak konieczności użycia ciężkiego sprzętu

– słabe walory akustyczne – słychać wszelkie rozmowy, TV, muzykę.  i odgłosy przemieszczania mebli, naczyń, itp

– brak możliwości stosowania wylewek betonowych

– cienkie ściany uniemożliwiają instalowanie ciężkich elementów wykończenia

– możliwość stosowania tylko lekkich pokryć dachowych

– opinia nietrwałych, taniej alternatywy

– ściany z gips kartonu

– poszycie konstrukcyjne tylko na zewnątrz

 

Z powyższego artykułu w formie e-booka widać wyraźnie jakie różnice występują w obydwu technologiach. Decyzja co do wyboru technologii w zakresie budowy swojego własnego domu jest zawsze w rękach Inwestora. Wydając tak duże pieniądze warto się jednak zastanowić czy wybieramy trwałość, bezpieczeństwo i gwarancję za tylko nieco większe pieniądze. Jeśli pieniądze są porównywalne – to moim zdaniem nie ma się nad czym zastanawiać. Zdarzyło mi się jednak mieć Klientkę, której przekazałem całą wiedzę na temat obydwu technologii i pomimo tego wybrała kanadyjczyka, choć nie był tańszy. Cóż, to czasem jest kwestia wiary i przekonań. Niektórzy ludzie nie przyjmują racjonalnych i logicznych argumentów, a wybierają wiarę, że będzie dobrze. Oby było. Porównując branżę budowlaną do samochodowej statystki są takie, że samochody niemieckie są bardziej trwałe niż francuskie choć mogą kosztować podobnie. Wybór wtedy najczęściej wynika z designu czyli czy nam się coś podoba czy nie. To już nie jest kwestia logicznych argumentów ale emocji i uczuć. W budowie domów – design możemy mieć identyczny w obu technologiach, zatem przy porównywalnej cenie, moim zdaniem powinny decydować argumenty logiczne.

AUTOR: Grzegorz Niewitała – Ekspert ds. systemów budowlanych

tel. kom.: +48 600-104-130